Listeria monocytogenes enfeksiyonu
Listeriyoz Listeria monocytogenes türü bakterilerin neden olduğu klinik tabloların genel adıdır. Bu klinik tablolar gastroenteritten sepsis, menenjit, rombensefalit ve perinatal hastalıklar gibi ciddi invaziv enfeksiyonlara kadar değişiklik gösterir. Öncelikle yaşlılar, hamile kadınlar, yenidoğanlar ve bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler etkilenir. Gebelerde düşüklere yol açarken in-utero (transplasental) ya da enfekte doğum kanalından geçiş sırasında anneden bebeğe bulaşarak yenidoğanda yaşamı tehdit eden enfeksiyonlara sebep olabilir. Nadir de olsa bu risk faktörleri olmayan kişilerde de enfeksiyon görülebilir (1,2).
L. monocytogenes ülkemizde laboratuvardan bildirimi zorunlu bir etkendir (3,4). Kesin tanısı mikrobiyolojik inceleme ile konur. Dışkıdan izolasyonu özellik arz ettiği için güç olmakla birlikte steril vücut bölgelerinden izolasyonu klinik laboratuvarlarda kolay gerçekleştirilebilir. Böyle vakaların da gıda kaynaklı bir salgınla ilişkili olma olasılıkları vardır ve bildirilmelidirler. Bu UMS belgesinde L.monocytogenes enfeksiyonlarının, geçerli teknikler ile doğru ve güvenilir bir şekilde tanımlanmasına yardımcı bir Rehber verilmesi hedeflenmiştir.
Listeria monocytogenes listeriyoz hastalığının etkenidir. Akut gastroenteritten sepsis, menenjit, rombensefalit, perinatal hastalıklar ve düşük gibi ciddi invaziv enfeksiyonlara kadar değişik klinik tablolara neden olabilmektedir (1,2).
L. monocytogenes doğada yaygın olarak bulunur. En önemli bulaş yolu kontamine yiyeceklerin tüketilmesidir.
Bulaşta rol oynayan gıdalar başlıca çiğ kırmızı et, balık, çiğ sebzeler ile pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleridir. L. monocytogenes işlenmiş gıdalarda da bulunabilir. Bakteri, asit ve tuz eklenmesi gibi gıda işlemlerinden sonra canlılığını koruyabilme yeteneği ile özellikle gıda kaynaklı enfeksiyonlara yol açmaktadır. Bunun yanı sıra birçok patojen bakterinin tersine, L. monocytogenes‟in düşük sıcaklıklarda çoğalabilme özelliği vardır ki bu özellik buzdolabında saklanan yiyeceklerde bile bakterinin üreyebilmesini sağlar (1,2,5,6)
Nadiren de olsa enfekte hayvanlardan direkt temas yoluyla insanlara bulaş olabilir. Vertikal geçişle anneden bebeğe bulaş da görülebilir. Anneden bebeğe inutero (transplasental) ya da enfekte doğum kanalından geçiş sırasında L. monocytogenes bulaşı yenidoğan enfeksiyonlarına neden olabilir (5,6).
Listerialar sporsuz, fakültatif anaerob, katalaz pozitif, oksidaz negatif, gram pozitif çomak bakterilerdir. Listeria cinsinde L. monocytogenes, L. grayi, L.innocua, L. ivanovii, L. seeligeri, L. welshimeri ve L. marthii olmak üzere 7 tür bulunmaktadır (1). Ġnsanda patojen tek tür L. monocytogenes‟dir.
Listeria türleri çevrede yaygın olarak bulunur. Evcil ve vahşi hayvanların yanı sıra taşıyıcı insanların dışkısından izole edilebilir. Hayvanlar hastalık belirtisi göstermeden bakteriyi taşıyabildiklerinden dışkı, süt ve uterus salgılarıyla mikroorganizmanın dışarı atılmasına yol açarlar. Bunun sonucunda et ve süt ürünleri gibi hayvansal gıdalar kontamine olabilir (1,2).
L. monocytogenes soğuk, kuruluk gibi olumsuz çevre koşullarına dayanıklıdır. Geniş bir ısı aralığında (1°C ile 45oC arasındaki sıcaklıklarda) üreyebilir ve buzdolabında kontamine olmuş yiyeceklerde çoğalabilir; 3.6‟dan 9.5‟e kadar değişen pH aralığında canlılığını koruyabilir. Bunun yanı sıra %20 oranında sodyum klorür varlığında canlılığını sürdürebilme özelliğine sahiptir (1,2).
Yiyeceklerde bulunan L. monocytogenes genellikle pişirme ve pastörizasyon ile yok edilebilir (1,2).
Listeria spp 0.4-2 μm boyunda, 0.5 μm eninde oldukça küçük, genç kültürlerinde düz veya hafif kıvrık, uçları yuvarlak, bazen bir ya da iki uçlarında şişlikler gösteren, yan yana veya uç uca ikişerli, bazen kısa zincirler oluşturan gram pozitif basillerdir.
Kaynaklar:
1 Wellinghausen N. Listeria and Erysipelothrix. In: Versalovic J (editor in chief). Manual of Clinical Microbiogy.10th ed., ASM Press, Washington D.C. 2011, p. 403-412.
2 Farber JM(1), Peterkin PI. Listeria monocytogenes, a food-borne pathogen. Microbiol Rev 1991;55(3):476-511.
3 Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete; 02.04.2011 – 27893. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110402-3.htm (son erişim tarihi: 06.01.2014)
4 Bulaşıcı Hastalıkların Ġhbarı ve Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi, Sağlık Bakanlığı, Ankara. 2004. http://www.shsm.gov.tr/public/documents/legislation/bhkp/asi/bhibs/BulHastBilSistStanSurveLabReh.pdf (son erişim tarihi: 18.12.2013)
5 Mateus T, Silva J, Maia RL, Teixeira P. Listeriosis during Pregnancy: A Public Health Concern. ISRN Obstet Gynecol 2013;2013:851712.
6 Lorber B. Listeria monocytogenes. In: Mandell GL, Bennett JE & Dolin R (eds). Principles and Practice of Infectious Diseases. 7th ed. Elsevier, Philadelphia. 2010, p.2707-2714
Ulusal Mikrobiyoloji Standartları Sayfa 21 / 24 Bakteriyoloji / Mikrobiyolojik Tanımlama / B-MT-14 / Sürüm: 1.1 / 01.01.2015
Mikrobiyoloji
-
Antibiyotiklerin Etki Mekanizmaları Nelerdir?
-
Azot oksit
-
Petri Kutusunda Agarlı Besiyeri Hazırlanması
-
Tüpde Agarlı Besiyerlerinin Hazırlanması
-
Besiyeri Hazırlarken Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir ?
-
Dehidre Besiyerleri Nedir?
-
Besiyerinin Sahip Olması Gereken Özellikler
-
Besiyeri hazırlanmasında kullanılan maddeler nelerdir ?
-
Besiyerlerin Sınıflandırılması Nasıl Yapılır ?
-
Besiyerinin Tanımı ve Kullanım Amaçları Nelerdir ?
-
Pseudomonas Cinsine ait Türler
-
Veba - Yersinia Pestis
-
Tularemi - Francisella tularensis
-
Şarbon - Bacillus anthracis Enfeksiyonu
-
Bruselloz - Brucella spp