Küresel Bitki Koruma Stratejisi
Bitkiler, dünyanın vazgeçilmez bir kaynağı ve biyolojik çeşitliliğin yaşamsal bir parçası olarak kabul edilir. Çünkü, dünyanın temel çevresel dengesinin ve ekosistemlerin devamlılığı da diğer canlıların yaşama alanlarının varlığı da bitkilere dayanmaktadır. Dünyadaki bitki türlerinin çok az bir kısmı bile bu gün dünya nüfusunun beslendiği temel gıdaları sağlamaktadır. Binlerce yabani bitki türü, ilaçtan yakıta, giysiden barınmaya kadar insanların temel ihtiyaçlarına cevap vermektedir. Dünyadaki bitki türlerinin sayısı hala tam olarak bilinmemekle birlikte 400000 (dörtyüzbin) damarlı bitki türü olduğu tahmin edilmektedir. Dünya'nın bu önemli zenginliği ve kaynağı yaşama ortamlarının kaybı, aşırı kullanım, yabancı türler, kirlilik ve iklim değişikliği gibi faktörler nedeniyle tehlike altındadır.
Dünya florasının karşı karşıya olduğu tehditlerin boyutuna 1999 yılında yapılan XVI. Uluslararası Botanik Kongresinde dikkat çekilmiş ve kongrede biyolojik çeşitliliğin korunmasında bitki korumanın küresel bir öncelik olarak ele alınması çağrısında bulunulmuştur. Kongrenin bu çağrısına müteakip, biyolojik çeşitliliğin korunmasında rolü olan uluslararası ve ulusal örgütler, kurumlar ve kuruluşlar 2000 yılında İspanya'da (Gran Canaria) toplanarak, bir bildiri yayınlamıştır. Gran Canaria Bildirimi olarak bilinen bu bildiride, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi çatısı altında küresel bir bitki koruma stratejisinin hazırlanması tavsiye edilmektedir. Aynı yıl Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi'nin V. Taraflar Toplantısında bir sonraki taraflar toplantısına kadar böyle bir stratejinin oluşturulması kararlaştırılmıştır. Bu süreç IUCN Dünya Koruma Kongre kararları ile de (karar 25 ve 68) desteklenmiştir. Sözleşmenin 2002 yılında yapılan VI. Taraflar Toplantısına kadar olan süre içinde Sözleşme tarafları arasında gayri resmi istişareler ve uzman grubu toplantıları sonucunda Küresel Bitki Koruma Stratejisi hazırlanmış ve VI. Taraflar Toplantısının 9 numaralı kararı olarak onaylanmıştır. Strateji, 2010 yılında Japonya'da gerçekleştirilen 10. Taraflar Konferansının X/17 nolu kararı ile 2011-2020 yıllarını kapsayan dönem için Aichi Biyoçeşitlilik Hedefleri doğrultusunda güncelleştirilmiştir.
Küresel Bitki Koruma Stratejisi insanların bugünkü ve gelecekteki ihtiyaçlarının karşılanmasında yaşamsal önemi olan bitki çeşitliliğinin korunması amacıyla hazırlanmıştır. Stratejinin gerekçesi bitkilerin iki önemli özelliği üzerinde odaklanmıştır: Bitkiler ekosistemlerin habitat altyapısını sağlar ve birincil üretkenidir; diğer canlı gruplarına göre bitkiler bilimsel olarak daha iyi bilindiğinden koruma hedefleri belirlemek ve uygulamak mümkündür.
Küresel Bitki Koruma Stratejisinin temel amacı bitki çeşitliliği kaybını durdurmaktır. Bu temel amaç çerçevesinde beş alt amaç ve on altı hedef belirlemiştir:
Amaç I: Bitki çeşitliliği iyi anlaşılmış, belgelenmiş ve tanınmış olacaktır
Hedef 1: Bilinen tüm bitkilerin online listesi hazırlanacaktır
Hedef 2: Koruma faaliyetine rehberlik etmek için, bilinen tüm bitki türlerinin koruma statüleri mümkün olabildiğince değerlendirilecektir
Hedef 3: Stratejiyi uygulamak için gerekli bilgiler araştırmalar ve çıktıları ile metotlar geliştirilecek ve paylaşılacaktır
Amaç II: Bitki çeşitliliği acil olarak ve etkin bir şekilde korunacaktır
Hedef 4: Her ekolojik bölgenin veya vejetasyon tipinin en az %15'i etkin yönetim ve/veya restorasyon ile güvence altına alınacaktır
Hedef 5: Bitkilerin ve genetik çeşitliliklerinin korunması için, her ekolojik bölgede bitki çeşitliliği için en önemli alanların en az %75'i etkili yönetim ile korunacaktır
Hedef 6: Her bir sektörde üretim alanlarının en az % 75'i bitki çeşitliliğinin korunmasıyla tutarlı olarak sürdürülebilir olarak yönetilecektir
Hedef 7: Bilinen tehlike altındaki bitki türlerinin en az %75'i "in situ" olarak korunacaktır
Hedef 8: Tehlike altındaki bitki türlerinin en az % 75'i tercihen orijin ülkesinde "ex situ" olarak korunacaktır ve bunların % 20'si geri dönüşüm ve restorasyon programlarına sağlanacaktır
Hedef 9: Yabani akrabaları dahil olmak üzere tarımsal ürünlerin ve sosyo-ekonomik değeri olan diğer bitki türlerinin genetik çeşitliliğinin %70'i korunacaktır ve bunlarla ilgili yerli ve yerel bilgi korunacak ve idame ettirilecektir
Hedef 10: Yeni biyolojik saldırıları önlemek ve istila edilmiş önemli bitki çeşitliliği alanlarını yönetmek için etkili yönetim planları uygulanacaktır
Amaç III: Bitki çeşitliliği sürdürülebilir ve adil bir şekilde kullanılacaktır
Hedef 11: Uluslararası ticaret nedeniyle yabani hiçbir flora türü tehlike altında olmayacaktır
Hedef 12: hasat edilen bitki kaynaklı tüm ürünler sürdürülebilir kaynaklara dayanacaktır
Hedef 13: Mümkün mertebe geleneksel kullanımı, sürdürülebilir geçimi, yerel gıda güvencesini ve sağlık hizmetlerini desteklemek için bitki kaynakları ile ilgili yerli ve yerel bilgiler, buluşlar ve uygulamalar korunacak veya arttırılacaktır
Amaç IV: Bitki çeşitliliği, onun sürdürülebilir geçimdeki rolü ve yeryüzündeki hayat için önemi hakkında eğitim ve haberdarlık desteklenecektir
Hedef 14: Bitki çeşitliliğinin önemi ve bunun korunması ihtiyacı, iletişim, eğitim ve halkı bilinçlendirme programlarının içine alınacaktır
Amaç V: Stratejiyi uygulamak için gerekli kapasite ve halkın katılımı geliştirilecektir
Hedef 15: Bu Stratejinin hedeflerini başarmak için, ulusal ihtiyaçlara göre uygun araç gereçle birlikte bu konuda çalışan eğitilmiş personel sayısı yeterli hale getirilecektir
Hedef 16: Bu Stratejinin hedeflerini başarmak için, ulusal, bölgesel ve uluslararası seviyede bitki koruması için enstitüler, ağlar ve birlikler kurulacak veya güçlendirilecektir
KAYNAK:
www.cbd.int
(BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi web sitesi)
www.ttkder.org.tr
Dünya florasının karşı karşıya olduğu tehditlerin boyutuna 1999 yılında yapılan XVI. Uluslararası Botanik Kongresinde dikkat çekilmiş ve kongrede biyolojik çeşitliliğin korunmasında bitki korumanın küresel bir öncelik olarak ele alınması çağrısında bulunulmuştur. Kongrenin bu çağrısına müteakip, biyolojik çeşitliliğin korunmasında rolü olan uluslararası ve ulusal örgütler, kurumlar ve kuruluşlar 2000 yılında İspanya'da (Gran Canaria) toplanarak, bir bildiri yayınlamıştır. Gran Canaria Bildirimi olarak bilinen bu bildiride, Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi çatısı altında küresel bir bitki koruma stratejisinin hazırlanması tavsiye edilmektedir. Aynı yıl Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi'nin V. Taraflar Toplantısında bir sonraki taraflar toplantısına kadar böyle bir stratejinin oluşturulması kararlaştırılmıştır. Bu süreç IUCN Dünya Koruma Kongre kararları ile de (karar 25 ve 68) desteklenmiştir. Sözleşmenin 2002 yılında yapılan VI. Taraflar Toplantısına kadar olan süre içinde Sözleşme tarafları arasında gayri resmi istişareler ve uzman grubu toplantıları sonucunda Küresel Bitki Koruma Stratejisi hazırlanmış ve VI. Taraflar Toplantısının 9 numaralı kararı olarak onaylanmıştır. Strateji, 2010 yılında Japonya'da gerçekleştirilen 10. Taraflar Konferansının X/17 nolu kararı ile 2011-2020 yıllarını kapsayan dönem için Aichi Biyoçeşitlilik Hedefleri doğrultusunda güncelleştirilmiştir.
Küresel Bitki Koruma Stratejisi insanların bugünkü ve gelecekteki ihtiyaçlarının karşılanmasında yaşamsal önemi olan bitki çeşitliliğinin korunması amacıyla hazırlanmıştır. Stratejinin gerekçesi bitkilerin iki önemli özelliği üzerinde odaklanmıştır: Bitkiler ekosistemlerin habitat altyapısını sağlar ve birincil üretkenidir; diğer canlı gruplarına göre bitkiler bilimsel olarak daha iyi bilindiğinden koruma hedefleri belirlemek ve uygulamak mümkündür.
Küresel Bitki Koruma Stratejisinin temel amacı bitki çeşitliliği kaybını durdurmaktır. Bu temel amaç çerçevesinde beş alt amaç ve on altı hedef belirlemiştir:
Amaç I: Bitki çeşitliliği iyi anlaşılmış, belgelenmiş ve tanınmış olacaktır
Hedef 1: Bilinen tüm bitkilerin online listesi hazırlanacaktır
Hedef 2: Koruma faaliyetine rehberlik etmek için, bilinen tüm bitki türlerinin koruma statüleri mümkün olabildiğince değerlendirilecektir
Hedef 3: Stratejiyi uygulamak için gerekli bilgiler araştırmalar ve çıktıları ile metotlar geliştirilecek ve paylaşılacaktır
Amaç II: Bitki çeşitliliği acil olarak ve etkin bir şekilde korunacaktır
Hedef 4: Her ekolojik bölgenin veya vejetasyon tipinin en az %15'i etkin yönetim ve/veya restorasyon ile güvence altına alınacaktır
Hedef 5: Bitkilerin ve genetik çeşitliliklerinin korunması için, her ekolojik bölgede bitki çeşitliliği için en önemli alanların en az %75'i etkili yönetim ile korunacaktır
Hedef 6: Her bir sektörde üretim alanlarının en az % 75'i bitki çeşitliliğinin korunmasıyla tutarlı olarak sürdürülebilir olarak yönetilecektir
Hedef 7: Bilinen tehlike altındaki bitki türlerinin en az %75'i "in situ" olarak korunacaktır
Hedef 8: Tehlike altındaki bitki türlerinin en az % 75'i tercihen orijin ülkesinde "ex situ" olarak korunacaktır ve bunların % 20'si geri dönüşüm ve restorasyon programlarına sağlanacaktır
Hedef 9: Yabani akrabaları dahil olmak üzere tarımsal ürünlerin ve sosyo-ekonomik değeri olan diğer bitki türlerinin genetik çeşitliliğinin %70'i korunacaktır ve bunlarla ilgili yerli ve yerel bilgi korunacak ve idame ettirilecektir
Hedef 10: Yeni biyolojik saldırıları önlemek ve istila edilmiş önemli bitki çeşitliliği alanlarını yönetmek için etkili yönetim planları uygulanacaktır
Amaç III: Bitki çeşitliliği sürdürülebilir ve adil bir şekilde kullanılacaktır
Hedef 11: Uluslararası ticaret nedeniyle yabani hiçbir flora türü tehlike altında olmayacaktır
Hedef 12: hasat edilen bitki kaynaklı tüm ürünler sürdürülebilir kaynaklara dayanacaktır
Hedef 13: Mümkün mertebe geleneksel kullanımı, sürdürülebilir geçimi, yerel gıda güvencesini ve sağlık hizmetlerini desteklemek için bitki kaynakları ile ilgili yerli ve yerel bilgiler, buluşlar ve uygulamalar korunacak veya arttırılacaktır
Amaç IV: Bitki çeşitliliği, onun sürdürülebilir geçimdeki rolü ve yeryüzündeki hayat için önemi hakkında eğitim ve haberdarlık desteklenecektir
Hedef 14: Bitki çeşitliliğinin önemi ve bunun korunması ihtiyacı, iletişim, eğitim ve halkı bilinçlendirme programlarının içine alınacaktır
Amaç V: Stratejiyi uygulamak için gerekli kapasite ve halkın katılımı geliştirilecektir
Hedef 15: Bu Stratejinin hedeflerini başarmak için, ulusal ihtiyaçlara göre uygun araç gereçle birlikte bu konuda çalışan eğitilmiş personel sayısı yeterli hale getirilecektir
Hedef 16: Bu Stratejinin hedeflerini başarmak için, ulusal, bölgesel ve uluslararası seviyede bitki koruması için enstitüler, ağlar ve birlikler kurulacak veya güçlendirilecektir
KAYNAK:
www.cbd.int
(BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi web sitesi)
www.ttkder.org.tr
Ekoloji
-
Ekosistem hizmetleri
-
Biyoremediasyon Nedir ? Biyoremediasyon Teknikleri Nelerdir ?
-
Enerji Bağımsızlığı Nedir ?
-
İklim Araştırmaları
-
Sera Etkisi - Atmosferdeki karbondioksitin sera gazı etkisindeki yeri nedir?
-
CO2 Salımları
-
İklim Bilimi - İklimi Nasıl Değiştiriyoruz
-
Ağır Metallerin Sağlık Üzerine Etkileri
-
Küresel Isınmanın Sonuçları
-
Asit Yağmurlarının Çevre Üzerine Etkileri
-
Tür Çeşitliliğinin Korunması
-
Biyolojik Mücadele Kavramı
-
Atık Suların Kullanım Alanları
-
Sera gazı ile küresel ısınma arasında nasıl bir ilişki vardır? Kaynak: Sera gazı ile küresel ısınma arasında nasıl bir ilişki vardır?
-
Canlı Türlerinin Yok Olmasının Doğal Dengeye Etkisi