Kimerizm Nedir ve Neden Önemlidir?
Genetik kimerizm farklı zigotlardan çoğalan hücrelerin tek bir organizma oluşturması olarak bilinen biyolojik terimdir.
Hem insanlarda hem de diğer hayvan ve bitkilerde görülebilen kimerizm canlılara çeşitli özellikler kazandırabilir. Hayvan kimeraları döllenmiş yumurtaların birleşmesiyle oluşur. Bitkilerde ise hücre bölünmesi sırasında oluşan mutasyonlar aynı zigottan farklı tipte dokuların oluşmasına neden olabilir. Genetik mutasyonların en tehlikeli olduğu zaman hücrenin bölünmeye başladığı zamandır. Hatta bir biyolog bununla ilgili şu sözü söyler: “Bir hücrenin yapacağı en tehlikeli iş bölünmektir”.
Kimerizmin canlılarda birçok görülme şekli vardır. Deri rengi, göz rengi veya kan grubu bunlardan bazılarıdır. Bazen fenotipte herhangi bir değişiklik görülmez ancak genotipte kimerizme rastlamak mümkün olabilir. Hayvanlarda organ nakli de kimerizme neden olabilen bir durumdur. Vericinin DNA’sı ile alıcının DNA’sı birbirinden farklı olduğu için organ nakli olduğu zaman canlı vücudunda iki farklı genom bulunur. Dışarıdan gelen yabancı genom bazı durumlarda kendi hükümranlığını kurar ve kendi kurallarını uygular. Örneğin, kemik iliği nakli bazen kişinin kan grubunu değiştirebilir.
Kimerizm ve Mosaisizm Farkı
Kimerizmin ne olduğunu anlamaya çalışırken onu mosaisizmden ayırmak gerekir. Bu iki biyolojik kavram genotipik farklılıklar açısından birbirinden farklıdır. Mosaisizmde tüm hücreler aynı zigottan çoğalmışlardır ancak bazı hücre grupları genetik olarak birbirinden farklıdır. Bu farklılığın sebebi hücrelerin doğru bir şekilde bölünmemesi veya mutasyonlar olabilir. Kimerizmde ise hücre grupları farklı zigotlardan çoğalmıştır. Hücre genomlarının birbirinden farklı olmasının temel sebebi farklı zigotlardan gelmeleridir.
Kimerizm canlılarda çok önemli tıbbi durumlara ve fenotiplere yol açabilir. Bunlardan biri eskilerin “hünsa” dediği tam olarak bir cinsiyete ait olmayan (intersex) fenotip oluşumudur. Hünsalar veya erdişiler görünüş ve anatomik olarak farklı cinsiyetlere sahip insanlardır. Örneğin görünüş olarak kadın ama anatomik olarak erkek bir kişi bu sınıfa girer. Annenin rahmindeki döllenmiş iki yumurta farklı cinsiyetler taşıyıp birbiriyle birleşirse bu durumda bahsettiğimiz gibi kimerik bir birey oluşabilir.
Biraz daha eski zamanlarda mosaisizmi kimerizmden ayırmak çok zordu. Tek nükleotid poliformizmi (SNP) dizileme yöntemlerinin geliştirilmesiyle beraber bilim insanları kimerizm ve mosaisizm ayrımını çok daha kolay yapılabildiler. Bu yöntemle kimerik bireylerin vücutlarındaki hücre popülasyonları analiz edilmeye ve hangi hücrelerde hangi DNA parçalarının farklı olduğu tespit edilmeye başlandı.
Mikrokimerizm
Mikrokimerizm isminden de anlaşılabileceği gibi kimerizmin daha küçük boyutlardaki halidir. Bunda çok az sayıdaki hücre canlının diğer hücrelerinden genetik olarak farklıdır. Çoğu insan annesiyle özdeş birkaç hücre ile doğar. Bu hücrelerin oranı sağlıklı insanlarda yaşlandıkça azalır ve kişinin kendi hücreleri çok büyük bir baskınlık kazanır. Annesinin DNA’sıyla özdeş genetiğe sahip hücreleri fazla sayıda barındıran kişilerde otoimmün hastalıkların daha fazla ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bunun sebebi muhtemelen bağışıklık sisteminin bu hücreleri düşman gibi görüp onlara saldırmalarıdır. Bir nevi vücutta bir iç savaş çıkıyor ve otoimmün hastalıklar baş gösteriyor.
İleri Okuma: Otoimmün Hastalıklar: Vücudun Kendisiyle Savaşması
Hazırlayan: Ali Çağlayan Taybaş
Kaynak
http://www.nature.com/nrg/journal/v14/n5/box/nrg3424_BX1.html
SinirBilim.org ; " Kimerizm Nedir ve Neden Önemlidir?"
https://sinirbilim.org/kimerizm-nedir-onemlidir/
Genetik Haberleri
-
Araştırmacılar kediler, yunuslar, kuşlar ve düzinelerce başka hayvanın genom haritasını çıkarıyor
-
Kolombiya'da nadir görülen bir kuş türünde "gynandromorphy" gözlemlendi
-
Kurumaya dayanıklı bitkiler için genom veritabanı yayınlandı
-
En son DNA barkodlama teknolojisiyle İsrail'in tatlı su balık türleri listesinin yeniden gözden geçirilmesi
-
İnsanların Daha Önce Bilinmeyen Bir Dokunma Duyusu Keşfedildi
-
Bilim İnsanları Tüm İnsan Genomunun Dizilimini Çıkardı. Ancak Henüz Bitmedi
-
İlk Defa Tazmanya Kaplanından RNA Elde Edildi
-
Neandertal DNA’nız, Sizi Acıya Karşı Daha Hassas Yapıyor Olabilir
-
Epigenetik ve Epigenetik Mekanizmalar
-
İlk taslaktan 20 yıl sonra insan Y kromozomu tamamen dizilendi.
-
Kim Bu Kimerizm? Tek Bedende İki Kişi
-
Gen terapi, genetik materyalin yeniden düzenlenmesi
-
mRNA Aşıları: Genetik İnovasyonunun Yeni Yüzü ve Sağlıkta Devrimi
-
Genetik Dizilimi Yapılan En Eski Modern İnsanın Yüzünü Görün
-
Neandertal ve Denisovalı Genleri Farelere Aktarıldı