Kalça kemiği - os coxae
Geniş, irregüler şekilde, yassı kemik karakterinde bir kemiktir. Bağımsız taslaklardan gelişen üç ayrı kemiğin (Os ilii, os ischii, os pubis) 16-18 yaşlarında sinostozisi sonucu oluşmuştur. Üç kemiğin birleşim yerinde, uyluk kemiğinin başı ile eklem yapan derin bir çukurluk (Acetabulum) bulunur. Acetabulum’un ön-alt tarafında görülen geniş birliğe foramen obturatum denir.
Os ilium, os pubis ve os ischii adındaki üç adet kemiğin, aralarında acetabulum adı verilen bir eklem çukurluğu oluşturacak biçimde birleşmeleriyle meydana gelmiştir. Os coxae’yı oluşuran kemiklerin sınırları gençlerde kolayca saptanabildiği halde, yaşın ilerlemesine paralel olarak sınırların saptanması güçleşir.
Acetabulum kalça ekleminin oluşumuna katılır. Caput femoris ile eklemleşen kıkırdakla kaplı iç yüzeyine facies lunata, kıkırdaktan yoksun dip kısmına ise fossa acetabuli adı verilir. Facies lunata, medial’de bulunan incisura acetabuli isimli bir çentik vasıtasıyla kesintiye uğrar. Fossa acetabuli’ye fovea capitis femoris‘ten gelen ve caput femoris’in tespitini sağlayan ligamentum capitis ossis femoris yapışır. Acetabulum’un kenarları fibröz kıkırdaktan yapılmış bir halka ile yükselmiştir. Labrum acetabulare adı verilen bu halka acetabulum’un derinliğini ve genişliğini artırarak, caput ossis femoris’in yarıdan fazlasını içine almasını sağlar.
Os ischii ile os ilium’un birleşerek oluşturdukları dorsal kenar, acetabulum’un proximal’i düzeyinde, spina ischiadica adı verilen yassı ve keskin bir çıkıntı yapar. Dış yüzeyi pürüzlü bir görünüme sahip olan spina ischiadica’nın önündeki büyük çentiğe, incisura ischiadica major, arkasındaki nispeten daha küçük olan çentiğe de incisura ischiadica minor denir. Os coxae’nın tabanında foramen obturatum adında büyük bir oval delik bulunur. Os pubis ve os ischii tarafından sınırlandırılan bu delik obturator kaslar tarafından kapatılmış olup, aynı isimli atardamar, toplardamar ve sinirin geçişine olanak verir.
Os ilium; Os coxae’yı oluşturan üç kemikten craniodorsalde yeralanıdır. Corpus ossis ilii ve ala ossis ilii olmak üzere iki bölümden oluşur.
Corpus ossis ilii; acetabulum’un oluşumuna katılan, nispeten kalın ve dar olan distal’deki gövde kesimidir.
Ala ossis ilii; sacrum ile eklemleşen proximal’deki yassı ve geniş olan kısımdır. Üç kenarı ve iki yüzü vardır. Hafif bir iç bükeylik gösteren craniodorsal kenarına crista iliaca denir. Ventrolateral kenarı acetabulum’a kadar uzanır. Dorsomedial kenarda incisura ischiadica major ve spina ischiadica yeralır. Caudolateral’e bakan facies glutea adındaki iç bükey yüzü gluteal kaslar tarafından doldurulmuştur. Pelvis boşluğuna bakan diğer yüzü facies sacropelvina’dır. Bu yüz üzerinde kulak kepçesine benzeyen ve sacrum ile eklemleşen facies auricularis bulunur. Facies auricularis’in alt kenarından başlayarak pubis’e kadar uzanan çizgiye linea arcuata denir. Linea arcuata’nın ortalarında tuberculum m. psoas minoris adında bir kabartı yer alır. Crista iliaca’nın ventrolateral kenar ile birleştiği çıkıntıya tuber coxae, dorsomedial kenar ile birleştiği çıkıntıya da tuber sacrale denir. Tuber coxae ile üzerindeki deri arasında bursa subcutanea iliaca (coxalis) bulunur.
Os ischii; os coxae’nın arka ve alt kısmını oluşturur. Her iki tarafın os ischii’si medial kenarlarının birleşmesi suretiyle symphysis pelvina’nın arka kesimini oluştururlar. Dorsal kenar incisura ischiadica minor’u yapar ve cranial’de spina ischiadica’nın oluşumuna katılır. Caudal kenarlar ise ventral’de birleşerek, arcus ischiadicus denilen caudal’e açık bir kemer meydana getirirler. Caudal kenarın lateral kenarla birleşiminde tuber ischiadicum adı verilen bir tümsek bulunur. Tuber ischiadicum ile üzerindeki deri arasında bursa subcutanea ischiadica yer alır. Os ischii üç kısımdan oluşur:
- Corpus ossis ischii, acetabulum’un oluşumuna katılan gövde kısmı
- Ramus ossis ischii, symphysis pelvina’nın oluşumuna katılan kısım
- Tabula ossis ischii, foramen obturatum’un arkasında kalan geniş ve düz kısım
Os pubis; os coxae’nın ön ve alt bölümünü oluşturur. Üç kısmı vardır:
- Corpus ossis pubis, acetabulum’un oluşumuna katılan gövde kısmıdır.
- Ramus cranialis ossis pubis, Foramen obturatum’un önünden acetabulum’a kadar uzana bölümdür. Ön kenarında pecten ossis pubis adı verilen keskin kenarlı bir çöküntü ile bunun hemen yanında m. pectineus’un başlangıç aldığı eminentia iliopubica adında bir kabartı bulunur.
- Ramus caudalis ossis pubis, karşı tarafın aynı isimli kemiği ile birleşerek, symphysis pelvina’nın ön kesimini oluşturur.
Her iki tarafa ait ramus cranialis ossis pubis ile ramus caudalis ossis pubis’lerin birbirleriyle birleştikleri açının dorsalinde bulunan yükseltiye tuberculum pubicum dorsale, ventral’indekine de tuberculum pubicum ventrale denir.
Pelvis: iki os coxae ve sacrum’un birleşmesiyle oluşan kemik çatıya denir. Pelvis’in girişine apertura pelvis cranialis, çıkışına apertura pelvis caudalis adı verilir. Sacrum’un promontorium’undan başlayan, her bir yanda linea arcuata ile devam ederek symphysis pelvina’da sonlanan çizgiye linea terminalis denir. Apertura pelvis cranialis’i sınırlandıran bu çizgi cavum pelvis ile cavum abdominis arasındaki sınırı da belirler.
Erkek ve dişi pelvis’leri arasında bazı farklılıklar vardır. Genel olarak, pelvis’in simetrik kısımları arasındaki uzaklık dişide daha fazladır. Pelvis’in facies endopelvina’sının solum pelvis osseum denilen zemin kısmı erkeğe nazaran dişide daha çukur ve daha az pürüzlüdür. Dişide arcus ischiadicus çok daha geniş, corpus ossis ilium’lar birbirine daha paraleldir.
Os ilii (Böğrü kemiği) : kalça kemiğinin en büyük ve kanat şeklindeki üst bölümü olup üsttaraf kemiklerinden scapula’ya benzer. Korpus ve ala (kanat) olarak iki parçası vardır. Korpus diğer os coxae bölümleri ile kaynaşır. Ala ossis ilii yüzeysel olarak hissedilebilen çıkıntıları nedeniyle önem taşır. Üst serbest kenarına crista iliaca, bunun öndeki çıkıntısına spina iliaca anterior superior denir. Ala’nın dış yüzü facies glutea, iç yüzü ise fossa iliaca olarak adlandırılır.
Os pubis (Edep veya çatı kemiği) : Klaça kemiğinin ön-alt bölümünü oluşturan os pubis üsttaraf kemiklerinden clavicula’ya uyar. İki kolu foramen obuturatum’u çevreler. Korpusun dış yüzeyindeki çıkıntıya tuberculum pubicum, iç yüzündeki eklem yüzüne facies symphysialis denir. Sağ, sol facies symphysialis’ler kartilogöz bir eklem olan syphysis pubica aracılığı ile birleşirler.
Os ischii (Oturak kemiği): Kalça kemiğinin arka-alt bölümünü oluşturan L şeklinde bir kemiktir. Foramen obuturatum’u arkadan ve alttan çevreleyen os ischii, os coxae’nin en sağlam kemiğidir. Os ischii, üsttaraf kemiklerinden scapula’nın proc.coracoideus’una uyar. Kemiğin en kalın bölümü olan korpus’un arka-alt bölümündeki çıkıntıya tuber ischiadicum denir.
Anatomi
-
Beyin Sapı İşlevi
-
Pupiller Refleks Yolları
-
Amygdala
-
Hipokampus Anatomisi
-
Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların Özellikleri
-
Hayvanlarda Solunum Tipleri
-
Hayvanlarda Solunum Mekaniği Nedir?
-
Hayvanlarda Akciğerler (Pulmones)
-
Soluk Borusu (Trake, Trachea)
-
Gırtlak (Larinks, Larynx)
-
Bölgelere Göre Omurların Özellikleri Nelerdir?
-
Omurganın yapısı ve görevleri nelerdir?
-
İskeletin (Kemiklerin) Görevleri Nelerdir ?
-
Kemik gelişimini etkileyen faktörler nelerdir?
-
Kemikleşme (Ossificasyon) Nedir ?