HİDTOLOJİDE KULLANILAN FİKSATİFLER
Fiksatifler kullanımlarına göre 2 gruba ayrılır.
1-Mikro-anatomik fiksatifler: Bu fiksatifler dokular arasındaki bağlantıları ve geniş hücre kümelerinin diğeri ile bağlantılarını tam korumak amaçlandığında kullanılır.
2-Sitolojik fiksatifler: Hücreyi oluşturan elementler korunur.
HİSTOLOJİDE EN ÇOK KULLANILAN FİKSATİFLER
% 10’luk Formalin
Formaldehit 100 cc
Çeşme suyu 900 cc
% 10’luk Formal-Salin
Formaldehit 100 cc
NaCl 8.5 g
Çeşme suyu 900 cc
% 10’luk Tamponlanmış Nötral Formalin (pH=7.0)
Formaldehit 100 cc
Çeşme suyu 900 cc
NaH2P04. H20 4 g
Na2HP04 6.5 g
Formalinin nötral olması önerilir. Tampon tuzları ile nötralizasyon sağlanır. Kalsiyum karbonat kullanımı dokularda pseudokalsifikasyona yol açabilir. Ticari formaldehit bazen paraformaldehit oluşumu ile bulanıklaşır ve çözeltinin gücü azalır. Filtre edilirse kullanılabilir.
Formalin renksiz olmalıdır. Sarı çözeltilerde kullanılan demir kaplar nedeni ile kirlenmiştir ve Prusya mavisi reaksiyonu pozitiftir.
Formalin % 10’luk olarak hazırlanır. Hazırlama için çeşme suyu, serum fizyolojik veya tamponlar kullanılır. Bu çözeltiler % 4 oranında formaldehit içerir.
Formalinde dokular aylarca yıllarca kalabilir. Dokunun bazik boyalarla boyanmasında biraz kayıp olur. Bazı gümüş çöktürme yöntemlerinde ise sonuçlar daha iyi olabilir.
İnce bloklar 24-48 saatte iyi fikse olabilir ancak optimum fiksasyon 7-10 gündür. Kandan zengin dokularda kanla asit formalinin etkileşmesi sonucu kahverenkli ekstraselüler formalin pigmenti artifaktı oluşabilir. Nötral tamponlanmış çözeltiler kullanarak pigmentten kurtulunur. Genellikle ölü dokularda görülür ve saklandıkça artar. Kesitleri pikrik asitin alkolde doyurulmuş çözeltisinde 20 dakika bırakarak uzaklaştırılabilir.
Formalin mikro-anatomik fiksatiftir ve bir çok boyama yöntemine uygundur. Nadiren H&E boyanmış kesitlerde çekirdeklerin hematoksilen ile kısmen veya tamamen boyanmaması, bunun yerini eozinin alması ve çekirdek kenarlarında kayıp görülebilir. Daha çok fiksasyonu iyi yapılmış lenfoid ve epitel dokusunda nadiren post-mortem dokularda görülür. Pembe hastalık olarak bilinir. % 10’luk formalindeki %2’lik asetik asit kullanımı ile önlenir. Pembe hastalık oluşmuşsa kesitlerin hematoksilene aktarılmadan absolu alkolde % 1’lik HCl içinde 1 saat bırakılması ile uzaklaştırılır.
Formalin buharı, bazı kişilerde gözü, solunum yolları epitellerini etkiler. Bu nedenle laboratuvarlar iyi havalandırılmalıdır. Saklama kaplarının ağzı sıkıca kapatılmalıdır, korezyona dirençli kaplar kullanılmalıdır. Eldiven veya etkili krem bariyer kullanımı formalin dermatitini önler.
Formalin, ideal bir fiksatif olarak önerilse de çekirdek şişmeleri oluşabilir. Asetik asit formalini ile ikinci fiksasyon uygulanırsa bu olumsuz etki ortadan kaldırılır ve H&E ile parlak boyanma sağlanır. Formalin, kromatlar formik asite oksitleyeceğinden kromatlarla kullanılmamalıdır.
Formalinden çıkan bloklar % 70’lik alkole alınabilir veya frozen kesitler alınabilir.
Alkol-Formalin Çözeltisi
Nötralize edilmiş formalin 10 cc
% 95’lik alkol 90 cc
Bu fiksatifte parçalar 2-4 saatte tespit olur. Doku kalınsa buzdolabında 24 saatte tespit önerilir. Polisakkaritler için iyi bir fiksatiftir.
Alkol Fiksatifleri:Absolu alkol özellikle hücrelerde glikojenin fiksasyonunda kullanılır. Buzdolabında ve düşük ısılarda kullanılmazsa dokuda büzülme olur. 20 0C‘de 2 günde mükemmel tespit eder. % 80’lik alkol fiksatifi ise 5 0C’de 24-48 saatte dokuyu büzmeden tespit eder.
Lison Vokaer’in Alkol Fiksatifi (Glikojen İçin):
% 96’lık alkolde doyurulmuş pikrik asit 85 cc
Asetik asit 5 cc
Formaldehit 10 cc
Küçük parçalar buzdolabında 5-10 saatte tespit edilir. Glikojen için idealdir. Glikojen suda eridiğinden tespitten sonra absolü alkolden geçirilerek gömme işlemi yapılmalıdır.
Civa Klorür-Formalin (Formal süblimat ) Fiksatifi
Suda doyurulmuş civa klorür 900 cc
Formaldehit 100 cc
Bloklar 12-24 saatte tespit edilir. Formal-salinden sonra 2. fiksatif olarak kullanıldığında da mükemmel sonuçlar verir. Metallere korosivdir.
SUSA Fiksatifi (Heidenhain-1916)
Civa klorür 45 g
Sodyum klorür 5 g
Trikloroasetik asit 20 g
Asetik asit 40 cc
Formaldehit 200 cc
Distile su 800 cc
Biyopsiler için uygun bir fiksatiftir. Hazırlanmasında çok madde gerekmesi dezavantajıdır. Formal sublimata göre daha iyi sonuçlar verir. Weigert boyasında elastik lifler iyi boyanmaz.
Zenker Fiksatifi (Zenker-1894)
Civa klorür 5 g
Potasyum dikromat 2.5 g
Sodyum sülfat 1 g
Distile su 100 cc
Asetik asit 5 cc (kullanımdan hemen önce eklenir)
Sitoplazma ve fibriller iyi korunur. Taze materyel için daha uygundur. Eritrositleri iyi korumazlar. Bloklar 3-8 saatte tespit olur. Fazla dikromatı uzaklaştırmak için çeşme suyuyla yıkanırlar. Civa pigmenti önceden açıklandığı gibi uzaklaştırılabilir.
Helly Sıvısı ( Zenker-Formal- Helly-1903)
Civa klorür 5 g
Potasyum dikromat 2.5 g
Sodyum sülfat 1 g
Distile su 100 cc
Formaldehit 5 cc (kullanımdan hemen önce eklenir)
Mükemmel bir fiksatiftir. Özellikle kemik iliği, dalak, lenf bezleri, hipofiz ve pankreas için çok yararlıdır. Bloklar 6-24 saatte tespit edilir ve civa pigmenti önceden açıklandığı gibi uzaklaştırılabilir. Hem mikroanatomik hem sitolojik fiksatif olarak kullanılabilir. % 10’ luk formolden sonra 2.fiksatif olarak kullanılabilir.
Bouin Fiksatifi (Bouin-1897)
Suda doyuruluş pikrik asit 75 cc
Formaldehit 25 cc
Asetik asit 5 cc
Eritrositlerin kısmen ya da tamamen lizisine yol açar. Kollajen fibrilleri şişirebilir. Aşırı sertleşmeye yol açmaz. Sitoplazmik boyalarla parlak boyanma sağlar. Glikojen iyi korunur (özellikle alkollü tipi ile). Hem mikroanatomik hem sitolojik fiksatif olarak kullanılabilir. Bloklar 6-24 saatte tespit olur ve % 70’ lik alkole aktarılırlar. Dokuları sarımsı boyaması dezavantajıdır. Bu renk bazik anilin boyaları kullanmadan önce % 2.5’ lik sodyum tiyosülfat kullanarak uzaklaştırılabilir.
Carnoy Fiksatifi (Carnoy-1887)
Absolü alkol 60 cc
Kloroform 30 c
Asetik asit 10 cc
Dokuya çok hızlı işler. Acil tanı için tercih edilir. Glikojen ve kromozomlar iyi korunur. 3 mm den kalın olmayan dokular 30-90 dakikada tespit olur ve ardından % 95’lik ya da % 100’lük alkole transfer edilmelidir.
Sanfelice Fiksatifi (Sanfelice-1918)
Çözelti A
Formaldehit 128 cc
Asetik asit 16 cc
Çözelti B
% 1’lik kromik asit 100 cc
Karışım=9 cc Çözelti A+ 16 cc Çözelti B
Mitotik figürler ve kromozomlar için ideal bir fiksatiftir. 3 mm den kalın olmayan dokular 12-24 saatte tespit edilir. Ardından akarsuda yıkanır. Sitolojik fiksatiftir.
Flemming Fiksatifi (Flemming-1884)
% 1’lik kromik asit 15 cc
% 2’lik Osmiyum tetroksit 4 cc
Asetik asit 1 cc veya daha az
Taze hazırlanmalıdır. Dokuya işlerlik eşit olmayabilir. Yüzey tabakaları kararabilir. Formalinden sonra 2.fiksatif olarak kullanıldığında miyelin ve lipitler iyi gösterilir. 2 mm kalınlığındaki parçalar 12-48 saatte tespit olur. Ardından akarsuda yıkanır.
Orth Fiksatifi (Orth-1896)
Formaldehit 10 cc
Müller sıvısı (potasyum dikromat 2.5 g+Sodyum sülfat 1 g+Distile su 100 cc) 100 cc
Taze olarak hazırlanmalıdır. Mitokondri iyi korunur. Bloklar 24-48 saat tespit edilir. Çeşme suyuyla yıkanır. Potasyum dikromat dokuyu sertleştirebildiğinden kesit alımı zorlaşabilir.
Histoloji
-
Endosülfan ve okratoksin-A’nın birlikte sıçanlarda toksisitesi: histopatolojik değişiklikleri
-
Histoloji Pdf Ders Notları
-
DEKALSİFİYE EDİLMEMİŞ KESİTLERİN HAZIRLANIŞI
-
DEKALSİFİKASYONU TEST ETMEK
-
KELATLAMA AJANLARI
-
ELEKTROLİTİK DEKALSİFİKASYON
-
ASİT DEKALSİFİKASYON SIVILARI
-
Histopatoloji nedir ?
-
KEMİK DOKUSU VE DEKALSİFİKASYON
-
MSS’DE DEJENERE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
MARKSCHE’DEN BOYASI (Spielmayer, Benda)
-
MSS‘DE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
KARIŞIK OLAN TEKNİK
-
BİELSCHOWSKY TEKNİĞİ
-
GÜMÜŞ ÇÖKTÜRME YÖNTEMLERİ