GENEL BİYOLOJİ LABORATUAR RAPOR HAZIRLAMA FORMATI
Raporun ismi (Raporun ismi çok uzun olmamalı ve laboratuarı kısaca özetler nitelikte olmalı. İyi bir isim, içinde çalışılan konu ile ilgili anahtar kelimeleri barındıran isimdir.)
Raporu hazırlayanın ismi (Raporu hazırlayan kişinin ismi Adı ve Soyadı açık olacak şekilde yazılmalı, kısaltma kullanılmamalıdır. Numara tam yazılmalı varsa email adresi eklenmelidir).
Özet (Bir özetin amacı, okuyucunun raporun tamamını okumasının kendisine bir yararı olup olmadığını inandırmaktır. İyi bir özet 100-200 kelimeden oluşur. Özette raporun kısa olarak amacı, verilerin sunulması ve yazarın bu raporu yazmadaki asıl amaç(lar)ı vurgulanmalıdır.) 1 cümle özet olamaz.
Giriş (Raporun amacını belirler. Giriş, bilimsel amaç(lar)ın ana hatlarını belirtmeli ve okuyucuya raporun geri kalanını anlayabilmesi için yeterli bir altyapısal bilgi sunmalıdır.
İyi bir giriş aşağıdaki sorulara cevap vermelidir.Abartılı olmamalı çok uzun yazılmamalı.
Bu çalışma neden yapılmıştır?
Bu soruya vereceğiniz cevap laboratuardaki veya doğadaki gözlemlerinize ya da literatürdeki bilgilerle dayanabilir.
Bu konu ile ilgili mevcut olan bilgiler nelerdir?
Bu soruya vereceğiniz cevap literatürün incelenmesiyle, var olan bilgideki destekleyici verilerin, çatışmaların, ve eksikliklerin tarihsel gelişiminin gösterilmesinden oluşmalıdır.
Bu çalışmayla ne gibi özel bir amaç güdülmüştür?
Araştırma konusu özel hipotezler ile açıklanmaya çalışılmalıdır).
Materyal ve Metod (Adından da anlaşılacağı gibi laboratuarda kullandığınız materyal ve metod raporda açıklanmalıdır. Bu bölümü yazarken en çok dikkat edilmesi gereken husus, okuyucuyu sıkmadan gerekli detayları vererek deneyin anlaşılmasını sağlamaktır. Eğer işlemler bir laboratuar kitabından veya başka bir kaynaktan takip edilmiş ise, metodu uzun uzun anlatmak yerine kaynak göstermeniz yeterlidir. Bununla birlikte laboratuarda kullandığınız aletleri ve deneyde kullandığınız genel teoriyi yine de vermeniz gerekmektedir. Bunu kısa bir paragraf ile ya da çizim ile deney düzeneği üzerinde gösterebilirsiniz. Bu bölümde aşağıdaki sorulara cevaplar verilmiş olunmalıdır.
Hangi materyaller kullanıldı?
Bu materyaller nerede kullanıldı?
Sonuç (Bu bölümde deney sonuçları herhangi bir yorum yapılmadan verilmelidir. Sonuçlar tablo, çizim, grafik, fotoğraf ve bunun gibi şekillerde verilebilir. Fakat bir tablodaki veri çizimlerde veya grafiklerde sürekli yinelenmemelidir. Bütün tabloların, grafiklerin, çizimlerin açıklayıcı isimleri olmalı, sembol, kısaltma veya kullanılan özel yöntem var ise belirtilmelidir. Çizimler, tablolar, grafikler ayrı ayrı numaralandırılmalı ve her numara mutlaka rapor içinde belirtilmelidir. Örneğin:
........Çizim 1 deney başladıktan 5 dakika sonra aktivitenin düşüşünü göstermektedir.
........Deney başladıktan 5 dakika sonra aktivite düşmüştür (Çizim 1).
Raporunuzun bu bölümü genel eğilimlere ve farklılıklara odaklanmalı ve gereksiz detay içermemelidir).
Tartışma (Bu bölüm sonuçları yeniden içermemeli, verileri yorumlamalı ve varolan teori ve bilgiye dayanarak veriler arasında ilişkiler kurulmalıdır. Eğer deneyinizdeki sonuçlar uygun ise spekülasyonlar yapabilirsiniz. Deney tekniği veya düzeneği ile ilgili geliştirme önerileriniz de bu bölümde yer alabilir. Bu bölümde sizin hipotezinizin kabul edilmesi veya reddedilmesi için mantıklı açıklamalar yazmalısınız. Aynı zamanda sonuçlarınızdaki şüpheleri giderecek ileride yapılabilecek deneyleri de bu bölümde önerebilirsiniz).
Kaynaklar (Literatür) (Bu bölümde raporunuzda atıfta bulunduğunuz tüm makale veya kitapların listesini vermelisiniz. Listeyi herhangi keyfi bir sıra ile hazırlamamalısınız. Liste ilk yazarın ismine göre alfabetik olmalıdır. Farklı literatürler farklı formatta yazılır. En yaygın literatür tipleri için format aşağıda verilmiştir.
Dergilerde basılmış makaleler için:
Fox, J.W. 1988. Nest-building behavior of the catbird, Dumetella carolinensis. Journal of Ecology 47: 113-17.
Kitaplar için:
Bird, W.Z. 1990. Ecological aspects of fox reproduction. Berlin: Guttenberg Press.
Kitaplardaki bölümler için:
Smith, C.J. 1989. Basal cell carcinomas. In Histological aspects of cancer, ed. C.D. Wilfred, pp. 278-91. Boston: Medical Press.
İnternet sayfları için:
www.biology.arizona.edu/cell_bio/tutorials/cells/cells2.html. (04 Ekim 2006)
Eğer rapor içinde bir atıfta bulunacaksanız dipnot kullanmayınız. Onun yerine yazarın adını ve literatürün yayınlanış yılını belirtiniz. Örneğin:
Fox 1988’de kuşlardaki yuva yapma davranışlarında hormonların etkisini araştırdı.
Kuşların yuva yapma davranışları üzerinde hormonların etkileri olduğu bilinmektedir (Fox, 1988).
Eğer atıfta bulunduğunuz literatür iki yazar isminden oluşuyor ise her iki isimde yazılmalıdır. Ancak üç veya daha fazla isimden oluşuyor ise ilk yazar adından sonra Latince karşılığı “ve diğerleri” olan “et al.” kısaltması kullanılır.
Örneğin literatür Smith, Lynch, Merrill, and Beam tarafından 1989’da yayınlanmış ise raporunuzun metin kısmında şu şekilde kısaltmalısınız:
Smith et al. 1989’da yaptıkları bir araştırmada ....
Bu kısaltma sadece rapor metni içinde yapılmalıdır. Literatür listelenmesi kısmında tüm yazar isimleri yazılmalıdır.
Örneğin:
1. Simth, S., Lynch, C., Merrill, A., Beam, Y. 1989. A experimental study of ....
Rapor hazırlarken uyulması gereken genel kurallar
1-Tüm cins ve tür isimleri italik yazılmalıdır (Eğer el yazısı veya daktilo kullanıyorsanız altı çizilmelidir).
2-Ölçümlerinizde metrik sistem kullanılmalıdır.
3-Raporda birinci tekil şahıs ve çoğul şahıs kullanımından kaçınılmalıdır. İfadeler üçüncü şahıslar üzerinden kurulmalıdır. “Kurbağaları tarttık ve kavanozların içine koyduk” yerine “Kurbağalar tartılır ve kavanozların içlerine konur” ifadesi kullanılmalıdır.
4-Argo ifadelerden kaçınıldığı gibi sürekli aynı tarz ifadelerden de mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.
5-Rapor yazdıktan sonra bir kez okunmalı, tutarsızlık veya eksiklikler var ise giderilmelidir.
6-Rapor hazırlarken sanki konu ile ilgili bilgisi olmayan birine hazırlıyormuş gibi dikkatli olunmalıdır.
7-Rapor mutlaka yukarıda verilen formata uygun bir şekilde hiçbir bölüm atlanmadan tüm bölümlerin gerektirdiği bilgiler verilerek hazırlanmalıdır.
İyi bir rapor İçin:
Başlık
-Basit, kısa, ilginç olmalıdır.
-4-5 kelimeyi geçmemelidir.
-Göz alıcı olmalıdır.
-Gramer olarak doğru olmalıdır.
-Buyurucu olmamalıdır.
-Çalışma amacı ile uyumlu olmalıdır.
-Çalışma düzenine işaret etmelidir.
-Raporun konusunu (sonuçlarını değil) yansıtmalıdır.
-Genelde kabul görmeyen kısaltma içermemelidir.
Özet
-İyi bir özet, özgün, raporu temsil eden ve laboratuar için uygun bir şekilde düzenlenmiş olmalıdır.
-Birinci cümlede problemin tanımı yapılır. Amaçlar yeterince ve basitçe tanımlanır.
-Sonra çalışmanın nasıl yürütüldüğü ve son olarak da önemli sonuçlar ve en önemli olarak da çıkarımlar tanımlanır.
-Kısa olmalıdır: 100 kelime az 150 kelimeden çok olmamalı
-Özette makale içinde kullanılan cümleleri aynen kullanmaktan kaçınmalıdır.
-Özetin içine kısaltma, referans, şekil, tablo ve sitasyon konulmamalıdır.
-Sonuna 3-10 adet anahtar kelime (key words) eklenmelidir.
Giriş
-İyi bir rapor giriş bölümü, okuyucucuda uyandırmayı hedefleyen "gökgürültüsü" şiddetinde olmalıdır (çoğu hocanızın, raporu en uygunsuz saatte, bir iş gününün sonunda, canı sıkkın, ön yargılı ve hatta uykulu olarak okuduğunu unutmayın).
-Tarz olarak hayalperest, duygusal ve heyecanlı olunmalı ancak abartılı ve taklitçi olunmamalıdır.
-İlk cümle çok önemlidir. Okuyucuyu kavramalıdır.
-Önce, makalenin işaret edeceği problemin tanımına genel ama kısa bir yaklaşım yapılmalıdır.
-Sonraki cümlelerde problemi ele almaya yardımcı olacak daha önceki çalışmalar tanımlanmalıdır.
Materyel ve Metod
-Materyel ve Metod, yazılması en kolay bölümdür, çünkü araştırma protokolü kapsamında, çalışma süresince ne yapıldıysa o yazılacaktır.
-Ancak ilginçtir ki, bir raporun reddinin en önemli sebebi de zayıf ve/veya yetersiz bir Material ve Metod bölümüdür.
Alt başlıklar
-Çalışma türü: Retrospektif-Prospektif, Değişkenlerin tanımlanması, Veri toplanması, Çalışma yeri ayrıntılı olarak verilmelidir.
-Çalışmaya alınma kriterleri (Eligibility): Hasta kaynağı, Çalışmaya alınma ve çalışma dışı bırakılma kriterleri (inclusion-exclusion criteria), Çalışmanın başlama ve bitiş tarihi detaylı olarak yazılmalıdır.
-Randomizasyon ve Körleme (Randomization & Blinding): Randomizasyon ve körleme uygulandıysa detaylı açıklama yapılmalı, bilgilendirilmiş olurun (informed consent) alınıp alınmadığı belirtilmelidir.
-Müdahele ve Uyum: İlaç-müdahalenin detayları, ilaç üretici firmanın detayları, klinik testlerin detayları verilmelidir.
-Hedeflerin tanımı ve değerlendirilme yöntemleri açıkça yazılmalıdır.
-Denek büyüklüğü ve Güç (sample size ve power) hesaplamaları açıkça belirtilmelidir.
-İstatistik analiz: Uygun analiz kullanılmalı, bias'dan kaçınılmalı, tüm istatistik yöntemler açıkça yazılmalı, yeterince detaylı ancak uzun olmadan, tekrarlanabilen (reproducible) ayrıntılar verilmelidir.
Sonuçlar
-Birinci cümlede "çalışmaya alınma kriterlerine" uyan ve çalışmada kullanılan obje hakkında bilgi verilmelidir.
-Bulguların heyecanı olmalı, düz ve sıkıcı olmamalıdır.
-Okuma kolaylığı açısından Sonuç bölümü alt başlıkları içermelidir.
-Sonuçların verilme yeri Sonuç bölümüdür. Sonuçlarda bahsedilmeyen bir bulgu kesinlikle Tartışma da veya Özette verilmemelidir.
-Önemli bulgular yazıya, sıkıcı ve yığın rakamlar, detaylar tabloya konmalıdır.
-Basit, kolay okunabilen Tablo-Şekil kullanımı önemlidir.
Rakam yığınları, tablolarda, ve ustaca düzenlenmiş, şık, anlaşılması kolay grafiklerde verilmelidir.
-P değerlerinin mutlak değerleri verilmelidir (ör: p=0.043), p<0.05 ifadesini kullanmaktan kaçınılmalıdır. Eğer p değeri 0.001'den küçük ise p<0.001 olarak yazılabilir.
-Sayısal ifadelerde virgülden sonra yazılacak anlamlı rakam sayısı belirlenmeli (1, 2 veya 3) ve tüm yazı boyunca aynı olmasına dikkat edilmelidir (ör: 7.4, 7.43 veya 7.429).
Tablolar
-Tablolar sayılarla dolu ve karışık olmamalı, basit ve kolay anlaşılır olmalıdır.
-Yazı içinde ve Tablodaki veriler birbirini tekrarlamamalıdır.
-Tablo açıklamaları uygun olmalıdır
-Bağımlı değişkenler sütunlarda, bağımsız değişkenler satırlarda yer almalıdır.
-Her değişken için birim tanımlanmış olmalıdır.
-Değerlerin yuvarlanması (anlamlı rakam) uygun yapılmış olmalıdır.
-Kesin p değerlerini içermelidir.
-Tabloda kısaltma kullanmakdan kaçınılmalı, eğer muhakkak kullanılması gerekiyorsa dipnotta belirtilmelidir.
-Dipnotlara işaretler belirli sırada konulmalıdır: *, †, ‡, §, ¦, , **, ††, ‡‡, §§, ¦¦,
-Çift aralıklı olmalıdır.
-Vertikal çizgi olmamalıdır.
Şekil-Grafik
-Çoğu okuyucu, sayfalarca yazı yerine öncelikle ve sadece Şekillere bakmayı tercih eder. Tüm alt yazılarda tür cins isimlerine gereken dikkat verilmelidir.
-Şekiller de, Tablo'da olduğu gibi yazının içinde verilmemiş bilgiyi göstermelidir.
-Hangi tip veriye hangi grafiğin uygun olacağının seçilmesi kritiktir. Sanatçı titizliği gerektirir.
-Birçok çeşitli şekil vardır: Grafik, Diagram, Akış şeması, Fotoğraf, Radyolojik görüntü, Mikrografi, Anatomik çizimler, Aile ağacı v.b.
-Grafik çizimler: Bar, Pie, Çizgi, Scatterplot, Histogram. Multivariate analizler için 2 boyutlu bar grafik, Etkileşim grafiği için 3 boyutlu etkileşim grafiği.
-Akış şeması (flow-chart) çalışmanın yürütülmesini anlaşılır kılmak için yapılır.
-Dağılım (scatter) grafiği iki sürekli değişkenin ilişkisini gösterir.
-Histogram tek bir değişkenin dağılımını gösterir
-X axis'de bağımsız, Y axis'de bağımlı değişken olmalıdır.
-Kolay okunabilir olması için çizgiler kalın ve yazılar büyük puntoda olmalıdır.
-Aks etiketi (axis label) anlaşılması kolay olmalıdır.
-Şekil başlığı (figure legend) ayrıntılı, kolay anlaşılabilir olmalıdır.
-Şekillerin arka sayfasına üst tarafı işaret eden " Top" ifadesi eklenmelidir.
Tartışma
-Giriş/Sonuç/Tartışma'da tekrardan kaçınılmalıdır.
-Çalışmanın ön sonuç mu yoksa kesin sonuç mu olduğu ilk fırsatta belirtilmelidir.
-Tartışma, yazının yeni bir bulgu sunduğuna dair bir cümle ile başlamalıdır.
-Kesinlikle sıkıcı tarih dersi ile başlamamalıdır.
-Tartışma, sonuçların yorumlandığı ve daha önce yayımlanan yayınlar ile karşılaştırıldığı yerdir. Sonuçlarda verilmeyen hiçbir bulgu Tartışmaya konmamalıdır.
-Okuyucunun "bu yazıda yeni bir şey yok" demesine izin verilmemelidir. Orijinal olmayan, tahmin edilebilen ve bulgularla desteklenmeyen çıkarımlar, raporun değerini azaltır.
-Okuyucu ile tartışıyor gibi yazılmalıdır. Hataları ve eksikleri kabul etmeye hazır olunmalı ve mütevazi olmaya özen gösterilmelidir.
-Tartışma gereğinden fazla uzatılmamalıdır. Kelime salatasından kaçılmalıdır.
-Şüpheli ifadeler içeren bölümler yazıdan çıkarılmalı.
-Spekülasyondan kaçınılmalı, ancak yapılması gerekiyorsa zekice yapılmalıdır.
-Sonuçlarına alternatif açıklamalar bulunmalıdır (şeytanın avukatlığı yapılmalıdır). Okuyucu kandırmaya çalışmamalı, ve gerekirse itirafda bulunulmalı (çalışmanın kısıtlılığı, henüz açık olmayan problemleri işaret eden yorumlar, v.b.) ancak teslim bayrağı da çekilmemelidir.
-En büyük kozlardan biri daha önce yayınlanmış yazılardaki metodolojik hatalar, eksiklikler ve zaaflardır. Bunlar dikkatle bulunup tartışılmalıdır.
Öngörülmeyen ama bulunan sürpriz sonuçların tartışılması unutulmamalıdır.
-Çıkarımlar (Conclusions)
-İyi bir araştırma makalesi "gökgürültüsü" ile başlayıp "şimşekle" bitmelidir.
-Böylece, yazının sonunda okuyucunun kafasında ışıklar belirmesi sağlanmalıdır.
Çıkarımlar açık, kesin, haddini aşmayan, sonuçlar ile tamamen uyumlu, ve çarpıcı olmalıdır.
-Ancak unutmayın ki sonuçlar ile desteklenmeyen çıkarımlar, makalenin reddi için en önemli sebeplerinden biridir.
-Okuyucunun her an "eee nolmuş yani" sorusu ile karşılaşacağınız unutulmamalıdır.
-Bulduğunuz sonuçların ışığında ileri çalışmaların gerektiği durumlar sebepleri ile anlatılmalıdır.
Kaynaklar
-Referansların formata uygun olarak yazılması gereklidir.
-Makale içi referans numaraları ile referansların sırasının kesinlikle tutarlı olması gerekir. Aksi durumda okuyucu raporunuz ve yazınız ile yeteri derece özenli olmadığınızı düşünebilirler.
-İdeal referans sayısı 5-10 arasıdır. Çoğu zaman 5 üstünde referansı olmalıdır. Referansların sadece güncel olması değil o konuda yapılmış en önemli çalışmaları da (eski tarihli olsa da) içermesi gerektiğinden, kaynak seçiminin dikkatle yapılması gerekir.
Referans sistemleri
Referans çeşitleri
Dergi makaleleri (Journal articles)
-Standard dergi makalesi (journal article): Goate AM, Haynes IR, Owen MJ, et al. Predisposing locus for Alzheimer's disease on chromosome 2 Lancet 1989;1:352-5.
Yazar bir kuruluş ise (organization as author): The Royal Marsden Hospital Bone Marrow Transplantation Team. Failure of syngeneic bone marrow graft without preconditioning in post hepatitis marrow aplasia. Lancet 1977;2:742-4.
Yazar ismi verilmemişse (no author given): Coffee drinking and cancer for the pancreas (editorial). BMJ 1991;283:628.
Yazı dergi ekinde (supplement) çıkmışsa: Magni F, Rossoni G, Berti F. BN-52021 protects guinea pig from heart anaphylaxis. Pharmacol Res Commun 1988;20 Suppl 5:75-8.
Yazı dergi eki içeren bir sayıda çıkmışsa (issue with supplement): Gardos G, Cole JO, Haskell D, et al. The natural history of tardive dyskinesia. J Clin Psychopharmacol 1988;8(4 Suppl):31S-37S.
Yazı bölümlü ciltte çıkmışsa (volume with part): Hanly C. Metaphysics and innateness: a psychoanalytic perspective. Int J Psychoanal 1988;69(Pt 3):389-99.
Yazı bölümlü sayıda çıkmışsa (issue with part): Edwards L, Meyskens F, Levine N. Effect of oral isotretinoin on dysplastic nevi. J Am Acad Dermatol 1989;20(2 Pt 1):257-60.
Yazı cilt numarası olmayan sayıda çıkmışsa (issue with no volume): Baumeister A. Origins and control of stereotyped movements. Monogr Am Assoc Ment Defic 1978;(3):353-84.
Yazıda sayı ve cilt numarası yoksa (no issue or volume): Donoek K. Skiing in and through the history of medicine. Nord Medicinhist Arsb 1982;86-100.
Kitap ve Diğer Monograflar (books and other monographs)
Sadece yazar (personal authors): Colson JH, Armour WJ. Sports injuries and their treatment. 2nd rev. ed. London: S. Paul, 1986.
Editör(ler)in yazar olması (editor(s), compiler as author): Diener HL, Wilkinson M, editors. Drug induced headache. New York: Springer-Verlag, 1988.
Bir kuruluşun yazar ve basımcı olması (organization as author and publisher): Virginia Law Foundation. The medical and legal implications of AIDS. Charlottesville: The Foundation, 1987.
Kitap bölümü (chapter in a book): Weinstein L, Swartz MN. Pathologic properties of invading microorganisms. In: Sodeman WA Jr. Sodeman WA, editors. Pathologic physiology: mechanisms of disease. Philadelphia: Saunders, 1974;457-72.
Konferans tebliğleri (conference proceedings): Vivian VL, editor. Child abuse and neglect: a medical community response. Proceedings of the First AMA National Conference on Child Abuse and Neglect; 1984 Mar 30-31; Chicago.: American Medical Association, 1985.
Konferans makalesi (conference paper): Harley NH. Comparing radon daughter dosimetric and risk models. In: Gammage RB, Kaye SV, editors. Indoor air and human health. Proceedings of the Seventh Life Sciences Symposium; 1984 Oct 29-31; Knoxville (TN). Chelsea (MI): Lewis, 1985;69-78.
Bilimsel ve teknik rapor (scientific and technical report): Akutsu T. Total heart replacement device. Bethesda (MD): National Institutes of Health, National Heart and Lung Institute; 1974 Apr. Report No.: NIH-NHLI-69-2185-4.
İnternet kaynakları
1. WWW (World Wide Web) sayfaları
"www" kısaltması ile elde edilen dökümanlar özelliklerine göre aşağıdaki gibi refere edilirler:
Dosya dökümanları;
*yazar adı (eğer verilmişse) açık olarak verilir.
*www ortamına giriliş tarihi ya da son revizyon tarihi (eğer verilmişse) parantez içinde verilir.
*belgenin adı açık olarak verilir.
*tüm çalışmanın adı (eğer veriliyorsa) altı çizilerek verilir.
*URL (tüm adres) köşeli parantez "<" ve ">" içinde verilir.
*belgenin kullanım tarihi (parantez içinde) verilir.
Örnekler:
Kişisel sayfalar:
Pellegrino, J. (1997, September 24). Homepage. <www.english.eku.edu/PELLEGRI /personal.htm> (1997, November 12).
Genel web sayfası:
Harris, J. G. (1997, April 19). The return of the witch hunts. Witchhunt Information Page. <liquid2-sun.mit.edu/fells .short.html> (1997, November 19).
Shade, L. R. (1994, February 14). Gender issues in computer networking. <www.mit.edu :8001/people/sorokin/women/lrs.html> (1997, November 26).
Kitaplar
Darwin, C. (1845; 1997, June). The voyage of the Beagle. Project Gutenberg. <ftp://uiarchive.cso.uiuc.edu/pub/etext /gutenberg/etext97/vbgle10.txt> (1997, October 1).
Elektronik dergiden bir makale veya derleme (ejournal)
Browning, T. (1997). Embedded visuals: Student design in Web spaces. Kairos: A Journal for Teachers of Writing in Webbed Environments, 3(1). <www.as.ttu.edu /kairos/2.1/features/browning/index.html> (1997, October 21).
Elektronik magazinden bir makale veya derleme (ezine)
Myhrvold, N. (1997, June 12). Confessions of a cybershaman. Slate. <www.slate.com /CriticalMass/97-06-12/CriticalMass.asp> (1997, October 19).
Devlet yayın ve raporları
Bush, G. (1989, April 12). Principles of ethical conduct for government officers and employees. Exec. Order No. 12674. Pt. 1. <www.usoge.gov/exorders/eo12674 .html> (1997, November 18).
2. e-mail mesajları
Kişisel konuşma niteliğinde olan, dolayısı ile başka araştırıcılar tarafından elde edilmesi mümkün olmayan e-mail mesajlarının kaynaklar bölümünde verilmesine olumlu yaklaşılmamaktadır. Bunun yerine, bu tip mesajlardan elde edilen bilgiler kişisel konuşma olarak (pers. comm.) kaynaklar bölümünde verilmeden metin içinde sunulabilirler. Ancak, dünya genelinde, konularında otorite olan ve tanınan bilim adamları ile yapılan üst düzeyli e-mail görüşmelerinin kaynaklar bölümünde verilebilmesi mümkündür. Bu durumda, şu kurallara uyulmalıdır.
*yazar adı (eğer biliniyorsa)
*yazarın e-mail adresi, altı çizili olarak, köşeli parantezler içinde verilir.
*yayın tarihi, parantezler içinde verilir.
*mesajdaki "subject" satırı verilir.
*iletişimin tipi verilir (kişisel e-mail mesajları, genel dağıtım sitesi e-mail
mesajları, iş görüşmesi e-mail mesajları), kareli parantezler içinde verilir.
*görüşmenin gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir.
Örnekler
Franke, N. <[email protected]> (1996, April 29). SoundApp 2.0.2 [Personal email]. (1996, May 3).
Robinette, D. <[email protected]> (1996, April 30). Epiphany project [Office communication]. (1996, May 23).
3. "Web discussion forum" gönderimleri
Web tartışma forumlarından gönderilen dökümanların kaynaklar bölümünde verilmesi için aşağıdaki bilgilerin sağlanması gereklidir.
*yazar adı
*yazarın e-mail adresi, altı çizili olarak, köşeli parantezler içinde verilir.
*yayın tarihi, parantezler içinde verilmelidir.
*mesajdaki "subject" satırı ya da postalamada kullanılan başlık (title) verilir.
*mesajın tipi eğer uygunsa, kareli parantezler içinde verilir.
*URL, altı çizili olarak, köşeli parantezler içinde verilir.
*görüşmenin gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir.
Örnekler
LaLiberte, D. <[email protected]> (1996, May 23). HyperNews instructions. < http://union .ncsa.uiuc.edu/HyperNews/get/hypernews /instructions.html > (1996, May 24).
Saffran, A. <[email protected]> (1996, January 5). It's not that hard [Reply to HyperNews instructions, by D. LaLiberte].
<http:// union.ncsa.uiuc.edu/HyperNews/get/hypernews /instructions/90/1/1.html> (1996, May 24).
4. Listserv mesajları
Bir listserv mesajını dökümanlamak için şu bilgiler sağlanır.
*yazar adı (eğer biliniyorsa)
*yazarın e-mail adresi, altı çizilerek, köşeli parantezler içinde verilir.
*yayın tarihi, parantezler içinde verilir.
*mesajdaki "subject" satırı verilir.
*listserv ın adresi, altı çizilerek, köşeli parantezler içinde verilir.
* görüşmenin gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir.
Örnek
Parente, V. <[email protected]> (1996, May 27). On expectations of class participation. <[email protected]> (1996, May 29).
Bir "list server" ya da bir "web address" inden alınabilen bir dosyayı dokümanlamak için şu bilgilere gereksinim vardır.
*listserv adresi, köşeli parantezler içinde verilir.
*listenin yer aldığı arşiv için ya da URL için adres, köşeli parantezler içinde
verilir.
* görüşmenin gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir.
Örnek
Carbone, N. <[email protected]> (1996, January 26). NN 960126: Followup to Don's comments about citing URLs. <acw-l@uni corn.acs.ttu.edu> via <www.ttu .edu/lists/acw-l> (1996, February 17).
5. Haber grupları mesajı (newsgroup message)
Bir haber grubu mesajından elde edilen bilginin dökümanlanması için şu bilgiler gereklidir.
*yazar adı (eğer biliniyorsa)
*yazarın e-mail adresi, altı çizilerek, köşeli parantezler içinde verilir.
*yayın tarihi, parantezler içinde verilir.
*mesajdaki "subject" satırı verilir.
*haber grubunun adı, köşeli parantezler içinde verilir.
* görüşmenin gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir.
Örnek
Slade, R. <[email protected]> (1996, March 26). UNIX made easy. <alt.books.reviews> (1996, March 31).
Eğer, tüm çabalara rağmen yazarın adı temin edilemezse, yazarın e-mail adresi kullanılır. Bu durumda, kaynaklar bölümündeki alfabetik sıralamada yazarın e-mail adresindeki ilk harf esas alınır.
Örnek
<[email protected]> (1996, May 26). Thinking of adoption. <alt.adoption> (1996, May 29).
6. Anlık görüşme (real-time communication)
MOO, MUD, IRC ve ICQ gibi bir karşılıklı anlık görüşme bilgisinin dökümanlanması için aşağıdaki bilgiler gereklidir.
*Konuşmacı veya konuşmacıların isimleri (eğer biliniyorsa) ya da site adı.
*konuşmanın tarihi, parantezler içinde verilir.
*konuşmanın adı (eğer uygunsa).
*bağlantını tipi (grup tartışması, kişisel görüş bildirimi)
*URL yada komut satırı yönelimleri ile adres, açılı parantezler içinde verilir.
* görüşmenin gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir.
Örnekler
LambdaMOO. (1996, May 28). Seminar discussion on netiquette. <telnet://lambda.parc .xerox.edu:8888> (1996, May 28).
Harnack, A. (1996, April 4). Words. [Group discussion]. telnet moo.du.org/port=8888 (1996, April 5).
7. Telnet bildirimleri
Bir telnet sitesinin ya da telnet'ten elde edilebilecek bir dosyanın döküman haline getirilebilmesi için, aşağıdaki bilgilere gerek vardır.
* yazar adı (eğer biliniyorsa) verilir.
*yayın tarihi (eğer biliniyorsa), parantezler içinde verilir.
*dökümanın adı (eğer biliniyorsa) verilir..
*tüm çalışmanın adı.(eğer temin edilebiliyorsa) altı çizili (italik) olarak verilir.
*telnet kelimesi verilir.
*boşluk bırakmadan tüm telnet adresi verilir.
*dökümanın kullanımındaki yönelimler verilir.
* uygulamanın gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir.
Örnekler
Aquatic Conservation Network. (n.d.). About the Aquatic Conservation Network. National Capital Freenet. telnet freenet.carleton .ca login as guest, go acn, press 1 (1996, May 28).
California Department of Pesticide Regulation. (n.d.). Pest management information. CSU Fresno ATI-NET. telnet caticsuf.csufres no.edu login as super, press a, press k (1996, May 28).
8. FTP bildirimleri
Dosya nakil protokolü (file transfer protocol) ile yüklenebilen dosyaların dökümanlanması için gerekli bilgiler aşağıdaki gibidir.
* yazar adı (eğer biliniyorsa) verilir.
*yayın tarihi (eğer biliniyorsa), parantezler içinde verilir.
*dökümanın adı (eğer biliniyorsa) verilir..
*herhangi bir basılmış yayın bilgisi, altı çizilerek verilir.
*ftp kısaltması verilir.
*FTP sitesinin adresi verilir.
*dökümanın bulunabilmesi için tüm geçilen yollar verilir.
* uygulamanın gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir
Örnekler
Altar, T. W. (1993, January 14). Vitamin B12 and vegans. ftp://wiretap.spies.com Library /Article/Food/b12.txt (1996, May 28).
Fukuyama, F. (1993, May). Immigrants and family values. <ftp://heather.cs.ucdavis.edu/pub /Immigration/Index.html> (1997, November 19).
U.S. Senate. (1997, January 21). Safe and Affordable Schools Act of 1997. Cong. Rec. <ftp://ftp.loc.gov/pub/thomas/c105/s1.is .txt> (1997, October 21.
9. Gopher bildirimleri
Gopher araştırma protokolü (gopher search protocol) kullanılarak temin edilen bilgilerin dökümanlanması için aşağıdaki bilgiler gereklidir.
* yazar adı (eğer biliniyorsa) verilir.
*yayın tarihi (eğer biliniyorsa), parantezler içinde verilir.
*dökümanın adı verilir..
*herhangi bir basılmış yayın bilgisi, altı çizilerek verilir.
*URL, köşeli parantezler içinde verilir.
* uygulamanın gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir
Örnek
Smith, C. A. (1994). National extension model of critical parenting practices. <gopher://tinman.mes.umn.edu:4242/11/Other/Other/NEM_Parent> (1996, May 28).
Gopher komutlarını kullanarak ulaşılan bir bilgi bölgesinin dökümanlanması için aşağıdaki bilgilerin temini gereklidir.
*gopher kelimesi verilir.
*site adı verilir
*tüm menü seçimlerini içeren yollar ile ilgili komutlar bildirilir.
Örnek
Association for Progressive Communications. (1997, March). About the APC. <gopher://gopher/humanrights.org. About IGC Networks/Association for Progressive Communications/About the APC (1997, December 11).
10. Bağlantılı veri dökümantasyonu (Linkage data)
Daha büyük bir web sayfasından bağlantı kurulan (links) başka sayfaların kaynaklarda kullanılması için aşağıdaki bilgiler gereklidir.
* yazar adı (eğer biliniyorsa) verilir.
*yayın tarihi (eğer biliniyorsa), parantezler içinde verilir.
*dökümanın adı verilir..
*Bağlantının sağlandığı ana sayfanın adı lnk. ("linked from") kısaltması ile italik olarak verilir.
*Dosyaya bağlanılan dökümanın başlığı verilir.
*Ek bağlantı detayları (eğer mümkünse) verilir.
*herhangi bir basılmış yayın bilgisi, altı çizilerek verilir.
*URL, kaynak döküman için, köşeli parantezler içinde verilir.
* uygulamanın gerçekleşme tarihi, parantezler içinde verilir
Örnekler
Miller, A. (n.d.). Allison Miller's home page. Lkd. EKU Honors Program Home Page, at "Personal Pages." <www.csc.eku .edu/honors> (1996, April 2).
Teague, J. C. (1997, March 11). Frames in action. Lkd. Kairos: A Journal for Teachers of Writing in Webbed Environments at "Cover Web: Tenure and Techno-logy." <english.ttu.edu/kairos/2.1> (1997, November 19).
Hazırlayan
Arş. Gör. Dr. Utku Güner
Trakya Üniversitesi Fen- Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü
Kaynak: trakya.edu.tr
Genel Biyoloji
-
Protista Alemi ve Genel Özellikleri
-
Hücrelerdeki farklı ve benzer yapılar
-
Ses Nedir ? Ses Nasıl Oluşur?
-
Kültürü Yapılan Fitoplankton Türleri Nelerdir?
-
Apoptoz: Programlı Hücre Ölümü Nedir?
-
Ribozom ve Protein Sentezi
-
Mikrotübüller ve İplikçikler
-
Hücre Zarları
-
Lipid Çift-Katmanın Keşfi
-
Biyoreaktör
-
Telomerler ve İnsan Telomerinin Kristalik Yapısı
-
Hücre Biyolojisinin Tarihsel Gelişimi
-
Hücre biyolojisi nedir ?
-
Biyolojik Çeşitlilik Nedir ?
-
Sinir Sistemi Yapısında Bulunan Hücre Tipleri ve Özellikleri Nelerdir?