BİTKİ HÜCRELERİN YAPISI
Bitki anatomisi ve morfolojisi laboratuvarında uygulamalı çalışmaların amacına ulaşması için hücrenin iyi tanınması gerekmektedir. Bu nedenle aşağıda hücre hakkında özet bilgi verilmiştir.
Bilindiği gibi hücre, morfolojik ve fizyolojik olarak canlıların en küçük birimidir. Tipik bir bitki hücresi, hücre çeperi ve protoplast olarak ikiye ayrılabilir. Hücre çeperinin esas maddesi selüloz olmakla birlikte, hemiselüloz, pektin ve kitin (glikokaliks ) gibi polisakkaritler de bulunabilir. Hatta süberin, lignin, kütin, mum, reçine, zamk, alkaloidler, glikozidler, tanen, renk pigmentleri ve kristal gibi çeşitli kimyasal maddeler de hücre çeperlerinin yapısına katılabilir.
Hücreyi koruma, madde iletimi, hücreye şekil verme ve desteklik sağlama gibi görevleri bulunan hücre çeperi, hücrenin cansız kısmına dahildir.
Hücre çeperinin içini dolduran yapıya bitkilerde protoplast denir. Bu da protoplazmik yapı ve protoplazmik olmayan yapı şeklinde ayrılabilir. Hayatın menşesini oluşturan protoplazma, basitçe hücre zarı ve sitoplazma olarak ayrılabilir. Sitoplazma içerisinde çekirdek, plastitler (bitki hücrelerinde), mıtokondriyumlar, golgi cismi (bitki hücrelerinde diktiyozom da denir), sferozomlar, m ikrozomlar, ribozomlar, endoplazmik retikulumlar, 1 izozomlar ve sentrozomlar (yüksek yapılı bitki hücrelerinde rastlanmamıştır) gibi yapılar bulunmaktadır. Hücrelerdeki hayatsal olayların çoğu bu yapılarda gerçekleşir.
Protoplazmik olmayan yapılar ise kofullar ve çoğunlukla bunların içinde bulunan alevron taneleri, nişasta taneleri, yağ damlacıkları, reçine- balsam, kauçuk, tanen, alkaloidler, renk pigmentleri, glikozitler, süberin, zamk ve kristaller gibi organik veya inorganik tabiatlı maddelerdir. Metabolizmanın primer veya sekonder ürünleri olan bu tür maddelere ergastik maddeler de denir.
Alglerde, mantarlarda, bakterilerde olduğu gibi, bazen bir bitki hücresi kendi başına bir bitkiyi temsil eder; yani serbest bir hücredir. Ancak, dokulaşmış ve organlaşmış bitkilerde hücreler pektin lamelle birbirine bağlıdırlar. Bu pektin lamel, Pektinaz enzimi tarafından parçalanır veya sıcak su yahut kuvvetli asitlerle erir ve hücreler serbest hale geçer. Nitekim iğde ve elma gibi meyveler olgunlaştığı zaman pektin lamel pektinazla parçalandığı için hücreler dağılır ve meyve unsu özellik kazanır.
Bitki Hücrelerinin Gelişme Safhaları ve Geçirdiği Değişiklikler
Canlıların en küçük birimi olan hücreler bitkilerin kök, gövde ve yaprak gibi değişik yerlerindeki farklılaşmaya uygun olarak değişik yapılar kazanırlar. Benzer yapılı hücrelerden dokular ve dokulardan da organlar oluşur. Bu değişimin temelini teşkil eden hücreler nasıl değişir sorusu aşağıda açıklanmıştır.
Bilindiği gibi bitkilerin gövde uçlarına vejetasyon bölgesi veya büyüme noktaları denir. Burada bulunan hücreler sürekli bölünme potansiyeline sahiptirler ve bunlara meristem hücreleri adı verilmektedir. Meristem hücrelerin izodiyametrik ve küçük, çeperleri ince, sitoplazmaları bol, çekirdekleri ortada ve büyük, plastitleri proplastit evrede ve koful içermezler. Bu hücrelerden oluşmuş dokuya meristem dokusu denir. Bitkilerin apikal (tepe) bölgelerinde bulunan meristemlere apikal meristem denir. Sürekli dokular bu doku hücrelerinin farklılaşması sonucu oluşurlar. Örneğin, bir kolyos (Coleus) bitkisinin büyüme noktasının daha aşağısından kesit alınıp incelendiğinde buradaki hücrelerin meristem hücrelerine göre daha uzun, genişliklerinin daha fazla, sitoplazmalarının az olduğu, kofullarının varlığı ve büyüklüğü görülecektir.
Anatomi
-
Beyin Sapı İşlevi
-
Pupiller Refleks Yolları
-
Amygdala
-
Hipokampus Anatomisi
-
Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların Özellikleri
-
Hayvanlarda Solunum Tipleri
-
Hayvanlarda Solunum Mekaniği Nedir?
-
Hayvanlarda Akciğerler (Pulmones)
-
Soluk Borusu (Trake, Trachea)
-
Gırtlak (Larinks, Larynx)
-
Bölgelere Göre Omurların Özellikleri Nelerdir?
-
Omurganın yapısı ve görevleri nelerdir?
-
İskeletin (Kemiklerin) Görevleri Nelerdir ?
-
Kemik gelişimini etkileyen faktörler nelerdir?
-
Kemikleşme (Ossificasyon) Nedir ?