Babadan Yavruya Mitokondriyal DNA (mtDNA) Transferi!
Biyoloji derslerinin vazgeçilmez kalıplarından birisidir: Üreme sırasında mitokondrilerimizdeki DNA (mtDNA) sadece anneden yavruya aktarılır, asla babadan yavruya aktarılmaz!
Bu nedenle mtDNA'yı takip ederek dişi tarafının evrimsel geçmişini inceleyebiliriz. Evet, mtDNA'nın çoğunlukla anneden yavruya aktarıldığı doğru; ancak bu, her tür için geçerli değil!
Örneğin, Mytilidae ailesinden olan ve yaygın olarak tanıdığımız kabuklu midyelerin çoğunda mtDNA sadece babadan yavruya aktarılır. Ancak bu tuhaflığı görmek için illa bizden uzak türlere bakmamıza gerek yok. Örneğin, 1999 yılında yapılan bir çalışmada, en yakın kuzenimiz şempanzelerde babadan yavruya mtDNA geçebileceğine dair bir vakaya rastlandı. Dahası, 172 koyun üzerinde yapılan araştırmada, bazı akrabaların mtDNA'sının kimi zaman babadan yavrulara aktarıldığı tespit edildi. Bunun haricinde tavuklarda ve Drosophila simulans gibi meyve sineklerinde de babadan yavruya aktarılan mtDNA örneklerini görebiliyoruz.
Peki ya insanlarda? Şu anda yaygın olarak kabul edilen dogma, insanlarda sadece anne tarafından mtDNA aktarımı yapılabildiği yönünde. Ancak buna karşı çıkan biyologlar ve (azınlıkta da olsa) araştırmalar da yok değil. Bu araştırmaları anlamadan önce, neden mtDNA'nın sadece anneden geldiğini düşündüğümüzü anlamamız gerekiyor. Bunun da iki sebebi var:
Birincisi, sperm üzerindeki mtDNA, baş ile kuyruğun birleştiği orta kısımda yer alıyor. Bu kısım, sperm yumurtaya girerken kuyrukla birlikte parçalanıyor ve yumurtaya giremiyor. Bu nedenle, sperm tarafından taşınan ve babadan gelen mtDNA, yavruya aktarılamamış oluyor. İkinci bir nedense, mitokondrinin hücre bölünmesi sırasındaki konumlanışı nedeniyle mayoz bölünmeye dahil olmaması... Bu durumda, crossing over aracılığıyla mtDNA'nın genleri yer değiştiremeyeceği için, babadan yavruya mtDNA aktarılması da imkansız gibi gözüküyor.
Sorun, ilk nedende karşımıza çıkıyor. Yeni yapılan araştırmalar, sperm kuyruğunun da yumurtaya dahil olabileceğini gösteriyor. 28 yaşındaki bir erkek üzerinde yapılan araştırmada, kas dokusu içerisinde hem anneden hem de babadan gelen mtDNA örneklerine rastlandı. Daha sonradan yapılan bir araştırma ise, ikinci nedene meydan okuyor: Bir vakada yapılan incelemede, anne ve babadan gelen mtDNA'nın rekombinasyon sonucunda birbirine kaynaştığı ortaya konuldu.
Elbette mtDNA'nın sadece anneden geldiğini savunanların bu gelişmelere cevabı oldukça yalın: Bunlar, öylesine nadir olan örnekler ki, rahatlıkla göz ardı edilebilir. Fakat bu argüman, pek fazla araştırılmamış bir sahada bu kadar rahatlıkla yapılırsa, gözden kaçan çok fazla şey olabilir. Sanıyoruz ki bu konuda yapılacak yeni araştırmalar, yepyeni bulguları da beraberinde getirecektir.
Hazırlayan: ÇMB (Evrim Ağacı)
Görsel: mtDNA araştırmaları, evrimsel ve antropolojik geçmişimizi ortaya sermek açısından önemli bir araçtır. Görselde yer alan çalışma, mtDNA analizleri aracılığıyla M.Ö. 8000'li yıllarda Kıbrıs ve Ege Adaları üzerinden gelen insanların Kıta Avrupası'na yayıldığını gösteriyor.
Kaynak: Wikipedia
Genetik Haberleri
-
Araştırmacılar kediler, yunuslar, kuşlar ve düzinelerce başka hayvanın genom haritasını çıkarıyor
-
Kolombiya'da nadir görülen bir kuş türünde "gynandromorphy" gözlemlendi
-
Kurumaya dayanıklı bitkiler için genom veritabanı yayınlandı
-
En son DNA barkodlama teknolojisiyle İsrail'in tatlı su balık türleri listesinin yeniden gözden geçirilmesi
-
İnsanların Daha Önce Bilinmeyen Bir Dokunma Duyusu Keşfedildi
-
Bilim İnsanları Tüm İnsan Genomunun Dizilimini Çıkardı. Ancak Henüz Bitmedi
-
İlk Defa Tazmanya Kaplanından RNA Elde Edildi
-
Neandertal DNA’nız, Sizi Acıya Karşı Daha Hassas Yapıyor Olabilir
-
Epigenetik ve Epigenetik Mekanizmalar
-
İlk taslaktan 20 yıl sonra insan Y kromozomu tamamen dizilendi.
-
Kim Bu Kimerizm? Tek Bedende İki Kişi
-
Gen terapi, genetik materyalin yeniden düzenlenmesi
-
mRNA Aşıları: Genetik İnovasyonunun Yeni Yüzü ve Sağlıkta Devrimi
-
Genetik Dizilimi Yapılan En Eski Modern İnsanın Yüzünü Görün
-
Neandertal ve Denisovalı Genleri Farelere Aktarıldı